TÜRK EDEBİYATI DERS NOTLARI

Zarflar

 

                                        Zarf (Belirteç)

  Fiilerin fiilimsilerin sıfatların ya da kendisi gibi zarf olan sözcüklerin anlamlarını “yer-yön, ölçü-miktar, durum, zaman ve soru” yoluyla belirten sözcüklerdir.


"Güzel bir elbise almışşın."

cümlesinde "güzel" sözcüğü "elbise" isminin niteliğini bildiriyor, onun nasıl olduğunu açıklıyor. Öyle ise bu sözcük sıfat görevindedir.

Aynı sözcük;

"Bu elbise daha güzel görünüyor."

cümlesinde "görünmek" fiilinin nasıl olduğunu bildiriyor. İşte bu durumda "güzel" sözcüğü zarftır.


Her gece ders çalışıyordu. (Zarf, fiili, zaman yönünden belirtmiş.)

Ankara'da günlerce aç susuz dolaştı. (Zarf, fiili, durum yönünden belirtmiş.)

Tatlı konuşmakla insanların gönlünü kazanırsın.  (Zarf, fiilimsiyi, durum yönünden belirtmiş.)



Zarfları şu şekilde gruplandırabiliriz:

  1. Durum (Hal) Zarfları
  2. Zaman Zarfları
  3. Yer – Yön Zarfları
  4. Azlık – Çokluk (Miktar) Zarfları
  5. Soru Zarfları




1)DURUM (Hal)ZARFLARI


Fiilin durumunu yani nasıl yapıldığını bildiren sözcüklerdir. Eyleme sorulan "NASIL" so­rusunun cevabı durum (hâl) zarfıdır.

Okuldan eve koşarak geldim.

Bu cümlede "koşarak" sözcüğü "geldim" eyleminin durumunu anlatmaktadır. Bunu eyleme sorduğumuz "nasıl" sorusu ile bulabiliriz.

Soruları sessizce  oku.

 

Not: "Nasıl" sorusu, isme sorulduğunda alınan cevap sıfat, eyleme soruldu­ğunda ise alınan cevap zarftır.

Kendine dar etek almış. (Nasıl etek? dediğimizde isme sorulduğundan sıfat)

Bu etek ona dar gelir. (Nasıl gelir? dediğimizde fiile sorulduğundan zarf)


2)ZAMAN  ZARFLARI 

Fiilin bildirdiği işin, ne zaman yapıldığını bildiren kelimelerdir. Eyle­me "NE ZAMAN" diye sorulduğunda alınan cevap, zaman zarfıdır.

Ankara'dan  iki sene önce  geldim." (Ne zaman geldim?)

"Bu konuyu yarın konuşalım."

"O erken kalkar, geç yatardı."

Not 1: Bugün, şimdi, yarın, dün, demin, sonra, erken, geç, gündüz, geçen yaz, kışın, akşam, sabah, biraz sonra, henüz, derhal, hemen gibi ke­limeler, zaman zarfı olabilir.

Not 2 : Cümlede zaman anlamı taşıyan her sözcük, Zarf olmayabilir. Eğer sözcük, “Ne zaman?” sorusuna cevap veriyorsa zarf; vermiyorsa zarf değildir.

 
Annemler gece yola çıkacak.  (Fiile sorulduğu için ve zaman bildirdiği için zarf)

Şiirlerinde, gece önemli bir yer tutar. (Burada ise bir zamanın ismi olduğu için isim olmuştur.)



3)YER-YÖN  ZARFLARI 

Fiilleri veya fiilimsileri yer-yön bakımından(Fiillerden ve fiilimsilerden önce gelerek onların yönünü, yerini gösteren ) belirten zarflardır.Yön zarfları ek almadan kullanılır ve fiile sorulan "nereye" sorusuna cevap verir. 

 

 

Çocuğu hemen yukarı çıkardık.

 

Evin penceresinden içeri baktım.

 

Biraz koştuktan sonra geri dönmüş.

 

Masa çok fazla ileri gitmiş.


Not:

Yer-yön belirteçleri, adları belirttiğinde sıfat olur; ek aldığında zarf görevinden çıkar.Yer-Yön bildiren kelime ek almışşa kesinlikle zarf değildir isimdir.

Adam, yukarı çıktı. (Zarf) Fiile sorulduğundan
Adam, yukarı odaya çıktı. (sıfat) hangi odaya dediğimizde isme soruldu.
Adam, yukarıya çıktı.  (ad) yer belirtmiş ve bir yerin adı olmuş.
 

4) Azlık-Çokluk (ÖLÇÜ-MİKTAR )ZARFLARI 

 Fiilleri,fiilimsileri,sıfatları veya kendisi gibi zarf olan sözcükleri ölçü-miktar bakımından belirten sözcüklerdir.Miktar zarfları fiile sorulan "ne kadar" sorusuna cevap verir.

Sen burada biraz bekle. "Ne kadar bekle dediğimizde biraz cevabını alırız."

 

"Çok güzel bir elbisesi vardı."

cümlesinde "elbise" isimdir. "Nasıl elbise ?" diye sorarsak "güzel" sıfatı cevap verir.

"Ne kadar güzel?" diye sorarsak "çok" cevabı gelir. İşte sıfatın derecesini bildiren "çok" sözcüğü zarftır. Çünkü burada çok olan güzelliktir.

O, bu derse pek çalışmadı.”


Not: Her miktar bildiren kelime zarf değildir. 

"Fazla mal göz çıkarmaz."

Cümlesinde altı çizili sözcük "mal" isminin miktarını bildirdiği için sıfattır.


5)SORU  ZARFLARI

Fiilleri soru yoluyla belirten sözcüklerdir.(Cümlelerde zarfları bulmak için kullandığımız sorular diyebiliriz) 

Bursa gezisi nasıl geçti?

Bu cümlede “nasıl” sözcüğü “geçmek” eyleminin “nasıl” yapıldığını soru yoluyla belirttiğinden, soru belirtecidir.

Bu havada eve nasıl gideceksiniz?

İstanbul'a ne zaman varırız?


Not: “Ne” soru sözcüğü cümle içinde soru sıfatı ve soru zamiri olarak kullanılacağı gibi soru zarfı da olabilir.

 

 *O karanlık sularda ne gördün?(Zamir) ismin yerini tutmuş

 

*Hiçbir şey olmamış gibi ne susuyorsun?(Zarf) fiile sorulmuş

 

*Benimle ne konuda konuşacaksın?(Sıfat) isme sorulmuş



Not: “Nasıl” soru sözcüğü bir ismi belirtirse soru sıfatı, fiil ya da fiilimsiyi belirtirse soru zarfı olur.

 

 *Onun nasıl bir insan olduğunu nasıl anlayabilirim? (Sıfat)

 

*Onun söylediğini  nasıl bilmiyorsun?      

 

 

 

Yorumlar - Yorum Yaz