Nokta ( . )
1. Cümlenin sonuna konur.
Abim bugün bize geldi.
2. Bazı kısaltmaların sonuna konur.
Dr. (doktor), Sok. (sokak), s. (sayfa)
3. Sıra bildirmek için konur.
15. (on beşinci); II. Ahmet (ikinci Ahmet)
4. Arka arkaya sıralandıkları için virgülle veya çizgiyle ayrılan rakamlardan yalnızca sonuncu rakamdan sonra nokta konur.
5. Tarihlerin yazılışında gün, ay ve yılı gösteren sayıları birbirinden ayırmak için konur.
13.04.2015
UYARI: Tarihlerde ay adları yazıyla da yazılabilir. Bu durumda ay adlarından önce ve sonra nokta kullanılmaz.
29 Mayıs 1453, 29 Ekim 1923 vb.
7. Saat ve dakika gösteren sayıları birbirinden ayırmak için konur.
Uçak 10.15’te kalktı.
8. Dört ve dörtten çok rakamlı sayılar sondan sayılmak üzere üçlü gruplara ayrılarak yazılır ve araya nokta konur.
1.000, 326.197, 49.750.812 vb.
9. Matematikte çarpma işareti yerine kullanılır.
4.5=20, 12.6=72 vb.
Virgül ( , )
1. Eş görevli kelime ve kelime gruplarının arasına konur.
Manavdan elma,armut aldım.
Bugünün çocukları,yarının büyükleri olacak.
2. Sıralı cümleleri ayırmak için konur,
Buraya geldim,eve gittim.
3. Uzun cümlelerde yüklemden uzak düşmüş olan özneyi belirtmek için konur.
Saniye Hanımefendi, merdivenlerde oğlunun ayak seslerini duyar duymaz, hasretlisini karşılamaya atılan bir genç kadın gibi koltuğundan fırlamış ve ona kapıyı kendi eliyle açmaya gelmişti. (Yakup Kadri Karaosmanoğlu)
4. Cümledeki ara sözleri ya da ara cümleleri ayırmak için ara sözlerin veya ara cümlelerin başına ve sonuna konur.
Zemin bu kadar koyu bir kırmızıya dönüşünce, bir an için de olsa, belirginliğini yitiriverdi sivilceleri. (Elif Şafak)
Şimdi, efendiler, müsaade buyurursanız, size bir sual sorayım. (Atatürk)
5. Tekrarlanan kelimeler arasına konur.
Akşam, yine akşam, yine akşam (Ahmet Haşim)
6. Tırnak içinde olmayan alıntı cümlelerinden sonra konur.
Yarın sana geleceğim, dedi.
7. Kendisinden sonraki cümleye bağlı olarak ret, kabul ve teşvik bildiren hayır, yok, evet, peki, pekâlâ, tamam, olur, hayhay, başüstüne, öyle, haydi, elbette gibi kelimelerden sonra konur.
Peki, gelebilirsiniz.
Olur, ben de size katılırım. Hayhay, memnun oluruz. Haydi, geç kalıyoruz.
8. Hitap için kullanılan kelimelerden sonra konur:
Sayın Başkan,
Sevgili Kardeşim,
9. Sayılarda kesirleri ayırmak için kullanılır.
38,6 (otuz sekiz tam, onda altı), 0,45 (sıfır tam, yüzde kırk beş)
10. Cümlede bu, şu, o zamirleri Özne olarak kullanılırsa bu kelimelrden sonra konur.
Bu, benim gibi yazarlar için hiç kolay olmaz.
UYARI: Metin içinde ve, veya, yahut, ya ... ya bağlaçlarından önce de sonra da virgül konmaz.
Ya şevk içinde harap ol ya aşk içinde gönül
Ya lale açmalıdır göğsümüzde yahut gül! (Yahya Kemal Beyatlı)
UYARI: Tekrarlana bağlaçlardan önce ve sonra virgül konmaz.
Hem gider hem ağlar.
Ya bu deveyi gütmeli ya bu diyardan gitmeli. (Atasözü)
UYARI: Cümlede pekiştirme ve bağlama görevinde kullanılan da / de bağlacından sonra virgül konmaz.
İmlamız lisanımız düzelince, lisanımız da kafamız düzelince düzelecek çünkü o da ancak onlar kadar bozuktur, fazla değil! (Yahya Kemal Beyatlı)
UYARI: Metin içinde -ınca / -ince anlamıyla zarf-fiil görevinde kullanılan mı / mi ekinden sonra virgül konmaz.
Ben aç yattım mı kötü kötü rüyalar görürüm nedense. (Orhan Kemal)
UYARI: Şart ekinden sonra virgül konmaz.
Tenha köşelerde ağız ağıza konuşurken yanlarına biri gelecek olursa hemen susuyorlardı. (Reşat Nuri Güntekin)
Noktalı Virgül ( ; )
1. Cümle içinde virgüllerle ayrılmış tür veya takımları birbirinden ayırmak için konur.
Kış meyveleri portakal,mandalina ; yaz meyveleri ise karpuz,kavundur.
2. Ögeleri arasında virgül bulunan sıralı cümleleri birbirinden ayırmak için kullanılır.
At ölür, meydan kalır; yiğit ölür, şan kalır. (Atasözü)
İki Nokta (: )
1.Örnek verilecek cümlenin ve açıklama yapılacak cümlelerin sonuna konur.
Tanzimat dönemi sanatçıları şunlardır:Şinasi,Namık Kemal...
2. Karşılıklı konuşmalarda, konuşan kişiyi belirten sözlerden sonra konur:
Ayşe: Buraya gel
Mehmet:Hayır gelemem
3. Matematikte bölme işareti olarak kullanılır.
56:8=7, 100:2=50 vb.
Not: İki noktadan sonra eğer cümle değeri taşıyorsa ilk harfi büyük yazılır ,taşımıyorsa ilk harf küçük yazılı.
Kırtasiyeden : kalem,silgi,defter aldım.
Üç Nokta ( ... )
1. Tamamlanmamış cümlelerin sonuna konur.
Karşımızda dümdüz ova...
2. Kaba sözler ya da başka sebepten dolayı açık açık yazılmak istenmeyen kelimelerin yerine konur.
Kılavuzu karga olanın burnu b...tan çıkmaz.
3. Alıntı cümlelerde başta, ortada ve sonda alınmayan kelime veya bölümlerin yerine konur:
... derken şehrin öte başından boğuk boğuk sesler gelmeye başladı... (Tarık Buğra)
4. Sözün bir yerde kesilerek geri kalan bölümün okuyucunun tamamlaması istendiğinde konur.
Burada tertemiz bir hava,güzel bir ortam,ve şahane dostluklar...
UYARI: Üç nokta yerine iki veya daha çok nokta kullanılmaz.
Soru İşareti ( ? )
1. Cevap bekleyen soru cümlelerinden sonra konur.
Buraya gelen kim?
2. Kesin olmayan veya şüpheyle karşılanan yer, tarih vb. durumlar için kullanılır
Yunus Emre (1240 ?-1320), (Doğum yeri: ?) vb
UYARI: mı / mi ekini alan yan cümle temel cümlenin zarf tümleci olduğunda cümlenin sonuna soru işareti konmaz: Akşam oldu mu sürüler döner. Hava karardı mı eve gideriz.
Bahar gelip de nehir çağıl çağıl kabarmaya başlamaz mı içimi geri kalmış bir saat huzursuzluğu kaplardı. (Haldun Taner)
UYARI: Soru ifadesi taşıyan sıralı ve bağlı cümlelerde soru işareti en sona konur:
Çok yakından mı bu sesler, çok uzaklardan mı?
Üsküdar’dan mı, Hisar’dan mı, Kavaklardan mı? (Yahya Kemal Beyatlı)
Ünlem İşareti ( ! )
1. Sevinç, acı, korku, şaşma gibi duyguları anlatan cümlelerin sonuna konur:
Ne mutlu Türk’üm diyene! (Atatürk)
2. Seslenme, hitap ve uyarı sözlerinden sonra konur.
Ak tolgalı beylerbeyi haykırdı: İlerle! (Yahya Kemal Beyatlı)
3. Alay, kinaye veya küçümseme anlamı kazandırılmak istenen sözden hemen sonra yay ayraç içinde ünlem işareti kullanılır.
Okadar çalışkan ki 3 senede birinci sınıfı geçti (!)
Kısa Çizgi ( - )
1. Satıra sığmayan kelimelerin sonuna konur.
Soğuktan mı titriyordum, yoksa heyecandan, üzüntüden mi bil-
mem.
2. Cümle içinde ara sözleri veya ara cümleleri ayırmak başına ve sonuna konur.
Buraya gelen adam-Ahmet Efendi- seni sordu.
3. Kelimelerin kökleri, gövdeleri ve eklerini birbirinden ayırmak için kullanılır.
al-ış, dur-ak, gör-gü-süz-lük vb.
4. Heceleri göstermek için kullanılır.
a-raş-tır-ma
Uzun Çizgi (—)
Yazıda satır başına alınan konuşmaları göstermek için kullanılır. Buna konuşma çizgisi de denir.
Frankfurt’a gelene herkesin sorduğu şunlardır:
— Eski şehri gezdin mi?
— Rothschild’in evine gittin mi?