Sözle İlgili Edebi Sanatlar

a.Cinas (Sesteş)

b.Seci (İç uyak)

c.Akrostiş

d.Aliterasyon

e.Asonans

f.Nida (Seslenme)

g.İştikak (Türetme)

h.Akis (Yansıma)

ı.Leb değmez (Dudak değmez)


 a. Cinasi (sesteş)

Yazılışları ve okunuşları aynı anlamları farklı olan sözcüklerin bir arada kullanılmasıdır. Eşsesli sözcüklerde denilebilir.

   Örn: Eyleme vaktini zayi, deme kış yaz, oku yaz.

              Bağ bana bahçe sana  

               Değme zincir kar etmez                                                                                

               Zülfün teli bağ bana

        A bülbül niye kondun bizim asmaya

        Ben yarimden vazgeçmem götürseler asmaya

                 
  b. Seci (İç uyak)

bir cümlenin içinde veya bir sözcüğün sonunda ses benzerliklerine denir. Seci daha çok düz yazıda kullanılan uyaktır.

         Örn: Ey gözlerin nuru, gönüllerin süruru, başımızın tacı, ehl-i dilin miracı, gönül hanesinin ziyası, dul hastanenin şifası…

                     c.Akrostiş

bir şiirde dizelerin ilk harfinin yukardan aşağı doğru okunduğunda anlamlı sözcük oluşturmasına denir.

                    Seviyorum birisini

                    En tatlı birisini

                    Ne duruyorsun

                    İlk harfine baksana

                   Ebedi bekleyebilirdim

                   Bir kez seni görebilmek için

                   Rüyalarda bile görsem seni

                   Utum tutulurdu hemen

                        d.Aliterasyon

Dizelerde sesiz harflerin tekrarlanmasına denir. Düz yazılarda da olabilir.

         Örn: Sokaktayım kimsesiz bir sokak ortasında

‘s’ ve ‘k’ harfleri tekrar edilmişlerdir.

               Sisler bulvarında seni kaybettim

               Sokak lambaları öksürüyordu

               Yukarıda bulutlar yürüyordu.

‘s,r,k,’ harfleri tekrar edilmiştir.

            e.Asonans

Bir şiirde ya da düz yazıda ünlü harflerin tekrar etmesidir.

          Örn: Ey kulübün sürud-ı şeydası

                   Ey kebüterlerin neşideleri

‘ E,u,ü,i’ harfleri tekrar edilmiştir.

                 f.Nida (Seslenme)

Duygu ve düşüncelerini, heyecanını ifade etmek için ‘ey, hey’ gibi ünlemleri kullanma sanatıdır.sonunda genelde ‘!’ işareti vardır.

   Örn: Ey mavi göklerin beyaz ve kızıl süsü!

            Ey bu topraklar için toprağa düşmüş asker!

               g.İştikak (türetme)

Aynı kökten yeni kelime türetme sanatıdır.

   Örn: Karşısında nice erbab-ı denaat titrer

            Hakim-i mahkeme-i hükm-i cezadır kalemim.

h.Akis (Yansımaz Çaprazlamaz)

Bir cümle içerisinde veya bir dizeyi ters çevirerek söylemeye denir.

       Örn: Her inişin bir yokuşu, her yokuşun bir inişi vardır.

            Yemek için yaşamalı, yaşamak için yemelidir.

 ı.Leb Değmez (Dudak Değmez)

İçerisinde ‘b,p,f,m,u’ gibi dudak ünsüzleri olmadan yazılan şiirlerdir.

      Örn: Her şey ne sıcaktı, her şey ne iyi

               Hatta o karanlık, aysız geceler.

 

Diğer söz sanatları

Mecaz Anlama Dayalı Sanatlar tıkla

Sözle İlgili Edebi Sanatlar  tıkla

Anlamla İlgili Edebi Sanatlar tıkla