Tanzimat Edebiyatı
( 1839-1896)
Tanzimat dönemi iki başlıkta incelenir.
1-Tanzimat Birinci Dönem
2-Tanzimat İkinci Dönem
Tanzimat Birinci Dönem
(1860-1876)
√ Sanat toplum içindir anlayışı vardır.
√ Dilde sadeleşmeyi benimsemişlerdir.
( Bunda pek başarılı olunamamıştır.)
√ Daha çok Fransız edebiyatını örnek almışlardır.
√ Divan edebiyatına karşı çıkmışlardır.
√ Parça güzelliği yerine bütün güzelliğine önem vermişlerdir.
√ Sanatçıların çoğunluğu devlet adamıdır.
√ Sosyal konular daha çok işlenmiştir.
√ Şiirin konusu genişletilmiştir.
√ Hak,hukuk,adalet,vatan,millet gibi konular daha çok işlenmiştir.
√ Batı edebiyatından makale,deneme,eleştiri gibi konular alınmış ve Türk edebiyatında ilk defa kullanılmıştır.
√ Yapıtlarda içeriğe önem vermişlerdir.
√ Noktalama işareti ilk defa bu dönemde kullanılmıştır.
√ Edebiyatı düşüncelerini yaymak ve halkı eğitmek için araç olarak kullanmışlardır.
√ Romanlar teknik bakımından zayıftır.
√ İlk başlarda daha çok Klasizm akımının etkisi varken daha sonra Romantizm akımı etkili olmuştur.
√ Gazetecilik bu dönemde önem kazanmıştır.
Tanzimat Birinci Dönem Şiiri
√ Biçim açısından eski Divan edebiyatı nazım biçimleri kullanılmıştır.
√ İçerik açısından Türk edebiyatında ilk defa hak,hukuk ,adalet gibi konular işlenmiştir.
√ Ölçü olarak Aruz ölçüsü kullanılmış bunun yanında az da olsa hece ölçüsü kullanılmıştır.
√ Divan edebiyatından farklı olarak parça güzelliği yerine bütün güzelliğine önem vermişlerdir.
√ Şiirlerde Klasizm akımının daha çok ise Romantizm akımının etkisi görülür.
Tanzimat Birinci Dönemde Roman ve Hikaye
√Romanı halkı eğitmek istemeleri ve edebiyatımızda ilk olması açısından teknik bakımdan zayıftır.
√Romanlarda tesadüflere yer vermeleri uzun betimlemeler kurmaları teknik açıdan zayıflatmıştır.
√Daha çok yanlış batılılaşma işlenmiştir.
√Roman kahramanları tek yönlüdür.İyiler hep iyi kötüler hep kötüdür.
√ Yazar romanın akışını durdurarak fikirlerini açıklar.Kişiliğini gizlemez.
√ Romantizm akımının etkisi vardır.
√ Konular günlük yaşamdan ve tarihten alınmıştır.
√ Olaylar İstanbul’da geçer.
√ Hikayelerde teknik bakımından zayıftır.
√ Hikayelerde de romandaki konular ve zayıflıkların aynısı görülür.
√ İlk öykü kitabı Letafet-i Rivayat’tır.
(A.Mithat Efendi)
Tanzimat Birinci Dönemde Tiyatro
√ Tanzimat’a kadar tiyatronun yerini Geleneksel Türk tiyatrosu alıyordu.(karagöz,meddah,orta oyunu köy seyirlik oyunu)
√ Tiyatrolarda hala geleneksel tiyatro anlayışının devam ettiği görülmektedir.
√ İlk yerli tiyatromuz Şinasi’nin yazdığı Şair evlenmesidir.Tek perdelik komedi tarzda bir tiyatrodur.
√ İlk sahnelenen tiyatromuz ise Namık Kemalin Vatan Yahut Silistre’dir.Vatan aşkını işler.
√ Ahmet Vefik Paşa Moliere’den birçok çeviri yapmıştır.
Tanzimat Birinci Dönemde Makale
√ Edebiyatımızda ilk makaleyi Şinasi Tercüman-ı Ahval Mukaddimesidir.Tercüman-ı Ahval gazetesinde yayımlamıştır.
Tanzimat Birinci Dönemde Eleştiri
√ Namık Kemal ve Ziya Paşa arasında eski yeni çatışmasıyla başlamıştır.
√ Ziya Paşanın Harabat adlı eserine karşı Namık Kemal Tahrib-i Harabatı yazarak onu eleştirmiştir.
√ Ziya Paşa eski edebiyatı (Divan Edebiyatını)savunmuş Namık kemal de bunu eleştirmiştir.Yeni edebiyatı savunmuştur.
Tanzimat Birinci Dönemde Gazete
√ Bu dönemde gazetecilik çok önem kazanmıştır.
√ Halkı eğitmede kullanılmış halkın okuması bilgilenmesi ve gündelik olaylardan haberdar olması sağlanmıştır.
√ Bu dönemde dört gazete önemlidir.
Takvim-i Vakayi : 1831 yılında çıkmış resmi gazetedir.
Ceride-i Havedis:1840 yılında çıkmış ilk yarı resmi gazetedir.
Tercüman-ı Ahval: 1860 çıkan ilk özel gazetedir.Şinasi ve Agah efendi çıkarmıştır.
Tasvir-i Efkar: 1862 de Şinasi çıkarmıştır.
Tanzimat Birinci Dönem Sanatçıları
√ İbrahim Şinasi
√ Namık Kemal
√ Ziya Paşa
√ Ahmet Mithat Efendi
√ Ahmet Vefik Paşa
√ Şemsettin Sami